مسخ

  «مسخ» فرانتس کافکا، از مشهورترین و مهم ترین کتاب های تاریخ ادبیات معاصر است که درباره ی آن تحلیل ها و مباحث بسیاری صورت گرفته است.

«مسخ و درباره ی مسخ» کتابی ست که از سه بخش تشکیل شده است؛ نخست داستان «مسخ» کافکا آمده، سپس «خواننده ی خوب و نویسنده ی خوب» و در ادامه «درباره ی مسخ» که این دو بخش کتاب، برگرفته از مقدمه و سلسله درس‌گفتارهای ولادیمیرناباکوف، نویسنده و منتقد روسی الاصل آمریکایی ست در کلاس های درسش  که مترجم (خانم فرزانه ی طاهری) آن ها را در ادامه ی داستان «مسخ» آورده و طبق آن چه در ابتدای کتاب گفته شده، در اصل، نیت اصلی او ترجمه ی همین درس گفتارها بوده است.

  اما پس از خواندن «مسخ»٬ ناباکوف به شما می گوید که چرا این داستان این قدر اهمیت دارد؛ در بخش «خواننده ی خوب و نویسنده ی خوب» توضیحاتی فشرده درباره ی این دو می آورد. او می گوید:"باید همیشه به خاطر داشت که اثر هنری بدون تردید خلق جهانی تازه است.... ماده ی خام این جهان شاید به اندازه ی کافی واقعی باشد (تا جایی که بتوان واقعیت نامیدش)٬ اما ابدا به عنوان یک کل پذیرفته شده وجود ندارد: آشفتگی است، و نویسنده به این آشفتگی می گوید که «بشو!»" (صص۷۷ و ۷۹) و در ص ۸۳ می گوید:"ادبیات آن روزی زاده شد که پسرکی فریاد زد گرگ آمد، گرگ آمد و هیچ گرگی پشت سرش نبود." درباره ی یک نویسنده ی خوب هم می گوید:" یک نویسنده ی بزرگ ترکیبی از این سه است -داستانگو، آموزگار، افسونگر- اما افسونگر درون اوست که مسلط می شود و او را به نویسنده ای مهم بدل می کند." (ص۸۴)

  اما آن چه که ناباکوف در بخش انتهایی کتاب (درباره ی مسخ) می گوید، جدا از آن که نمونه ای ست از شیوه ی نقد ادبی او، باعث می شود تا خواننده ی داستان «مسخ» به درک تازه ای از این داستان پی برده و لایه های مختلف آن برایش عیان شود. شیوه ای که او به کار می برد، استناد به خود متن است. با تقسیم بندی متن به صحنه ها، و آوردن بخش هایی از متن همان صحنه ها و توضیح دادن بر آن، علاوه بر آن که یک دید کلی از داستان را برای خواننده نسبت به متن پدید می آورد، بلکه با شمردن جزئیاتی که داستان را ساخته اند، ساختار آن را موشکافی می کند. درنهایت نیز چند درونمایه ی اصلی داستان را جمع بندی می کند.

  خواندن داستان اصلی به تنهایی جذابیت دارد، فارغ از این که چه تحلیل هایی بر آن نوشته شده باشد، اما با خواندن بخش های دوم و سوم کتاب، جذابیت تازه ای از داستان در ذهن خواننده شکل می گیرد که علاوه بر جنبه ی لذت بخشی اش، او را به قدرت کافکا در چیدمانی که برای داستانش در نظر گرفته آگاه می سازد و درهای تازه ای از داستان را به روی او باز می کند.

مشخصات کتاب:

مسخ/ فرانتس کافکا. درباره مسخ/ ولادیمیرناباکوف، ترجمه ی فرزانه طاهری، انتشارات نیلوفر، چاپ ششم: زمستان ۱۳۸۵.