درباره ی «عقاید یک آکتور سینما» - قسمت اول

یک نیمه متوسط، یک نیمه جذاب!

  دی وی دیِ «عقاید یک آکتور سینما»، که اخیراً وارد شبکه ی سینمای خانگی شده، به کارگردانی خانم منیژه حکمت، قرار است به قول خودش "همه ی آنچه را که می خواهیم درباره ی فلان آکتور سینما بدانیم" به ما بگوید، عبارتی که با خودش رنگ و بوی اثری صرفاً تجاری را به ذهن متبادر می کند؛ در ادامه ی مجموعه هایی مانند «شام ایرانی»، «شوخی با ستارگان» و «رالی ایرانی»، که جذابیتشان وام دار حضور ستارگان و هنرمندان سینما و تلویزیون در شرایط خاصی هستند. این دی وی دی اما، راهِ مصاحبه با این ستارگان، اما از طریق ستارگانی دیگر را در پیش گرفته است؛ چیزی که باز هم جدید نیست؛ از این دست تاک شو ها در تلویزیون خودمان کم نداشته ایم...؛ اما، این همه ی آن چیزی نیست که پس از تماشای اولین قسمت از این سری دی وی دی ها به نظرم آمد؛ ظاهراً قرار است این مجموعه، متفاوت باشد...؛ و به نظرم در نیمه ی دوم اش تا حدی به این مقصود نائل می شود.

  این دی وی دی از دو بخش تشکیل شده است: بخش نخست مصاحبه ی سیامک انصاری است با رضا عطاران، و بخش دوم مصاحبه ی امیر جعفری است با هانیه توسلی.

  رضا عطاران و سیامک انصاری

  به نظرم سیامک انصاری گزینه ی مناسبی برای مصاحبه با رضا عطاران نیست و نمی تواند ما را به عمق شخصیت او نزدیک کند. ما به دنبال اطلاعات معمولی درباره ی این هنرمندان نیستیم، که در دسترس عموم هست... این که در عنوان، جای مصاحبه کننده و مصاحبه شونده را جا به جا کرده ام دقیقاً به این خاطر است که جای این دو در این مصاحبه به نوعی عوض می شود، و این رضا عطاران است که این مصاحبه را پیش می برد و تا حدّی به سیامک انصاری خط می دهد! این اتفاق درست از همان ابتدای مصاحبه می افتد، جایی که عطاران به تناقض گویی در صحبت هایش در این جا و آن جا اعتراف می کند و این که بسته به نوع مصاحبه، و مصاحبه کننده، هر بار جواب متفاوتی به سوالات می دهد...! او از همین آغاز، نوع کاراکترش را به مخاطب اش معرفی می کند؛ آدمی که "راحت" است و در برابر شرایط مختلفی که برایش پیش می آید، کاملاً انعطاف پذیر است! او خود را به تقدیر می سپارد و از جنگیدن با آن خودداری می کند. در جایی از مصاحبه، علاقه اش را به "بازی" بیان می کند، و این که اهل فلسفه و سیاست و دیگر پیچیدگی های زندگی نیست...؛ او فقط دوستدار بازی ست و بس، و مضامین و قالب های آثارش را از آدم های اطرافش الهام می گیرد؛ جذابیتی که ریشه در  واقعی بودن آدم ها و محیط زندگی آن ها دارد- درست مثل جایی که از اهمیت "توالت" در زندگی انسان های امروز سخن می گوید!

  اگرچه پخش قسمت هایی از آثار گذشته ی عطاران که سیاه و سفیدند (همچون برنامه ی رنگین کمان) می تواند برای مخاطب جالب باشد، اما در مجموع، این نیمه تدوین مناسبی ندارد؛ به نظرم ارجاعاتی که به فیلم «خوابم میاد» می شود اضافی ست، یا آن بخشی که در دفتر تهیه کننده می گذرد. برعکس، آن جا که عطاران وارد یک خشک شویی می شود و ما او را در وضعیت یک آدم عادی می بینیم جذاب است.

امیر جعفری و هانیه توسّلی

   امیر جعفری بر خلاف سیامک انصاری، خیلی زود گفت و گو را گرم می کند؛ او از قوه ی طنز درونی اش به جا و به اندازه بهره برده و گفت و گویی به مراتب جذاب تر از گفت و گوی دیگر را به نمایش می گذارد. از سوالات حاشیه ای تا سوالات جدی را از هانیه توسلی می پرسد و سعی در نزدیک شدن به عمق شخصیت او دارد.

  هانیه توسلی ای که در اینجا می بینیم، تصویری ست از زنی جا افتاده و آرام، بر خلاف کاراکترهایی که سال ها پیش از او در فیلم هایی چون «شام آخر» دیده بودیم، یا بعدها در «میوه ی ممنوعه» یا «زندگی خصوصی». او کاراکتری از آدمی را نشان می دهد که سعی در فهم جریانات هستی داشته و در پی آرامش یافتن است. از علایق اش به نقاشی، بتهوون، فروغ و دمیانِ هرمان هسه می گوید و این که می خواهد با هستی به یگانگی برسد.... گفت و گو هرچه پیش تر می رود، رنگ و بویی فلسفی می یابد و جذاب و جذاب تر می شود. آنجا که هانیه توسلی از جذابیت مرگ می گوید و اشتیاق اش برای تجربه ی آن، گفت و گو رنگ و بوی دیگری به خود می گیرد- در این حال، هانیه توسلی با شال اش بازی می کند و تأثیر دیالوگ ها را بر او مشهود می بینیم....

  این نیمه، به مراتب از نیمه ی اولِ این دی وی دی بهتر است؛ تدوین ِ بهتری هم دارد، به ویژه، بخش های انتخاب شده از فیلم کوتاهِ «روی جاده ی نمناک» که از نخستین کارهای خانم توسلی ست، نشان از سلیقه ی بهتری دارد. اما بی شک، این تأثیر ِ امیر جعفری ست که گفت و گو را از سطح به عمق می برد و آن را هرچه بیشتر جذاب می کند....

۲۲ مهر ۹۲